Diller ve Dinler Şehri Mardin

MARDİN

Mardin, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık yirmi altıncı şehri. 2013 itibarıyla 779.738 nüfusa sahiptir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur.

Mimari, etnografik, arkeolojik, tarihi ve görsel değerleri ile zamanın durduğu izlenimini veren güneydoğunun şiirsel kentlerinden biridir. Mardin farklı dini inanışlar paralelinde, sanatsal açıdan da tarihi değeri olan camiler, türbeler, kiliseler, manastır ve benzeri dini eserler barındırmaktadır. Mardin, İpek Yolu güzergâhında olup, ilde beş han ve bir kervansaray mevcuttur.

Mardin ismi hakkında değişik rivayetler vardır. Kelimenin Farsça, Yunanca, Arapça veya Süryanice olduğu söylenmektedir.

Mardin sokaklarını temizlemek için kullanılan emektarlar

Mardin
—  İl & Büyükşehir  —
Mardin'in Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
İdari birimler	10 ilçe
Yönetim
- Belediye Başkanı	Ahmet Türk (Bağımsız)
- Vali	Ömer Faruk Koçak
Yüzölçümü
- Toplam	8,858 km2 (3,4 mi2)
Rakım [1]	1.083 m (3.553 ft)
Nüfus (2013)
- Toplam	779,738
- Yoğunluk	88/km² (227,9/sq mi)
Zaman dilimi	DAZD (+2)
- Yaz (YSU)	DAZD (+3)
Posta kodu	47xxx
Alan kodu	(+90) 482
Plaka kodu	47

Tarihçe

Cumhuriyet dönemi

2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Mardin'de sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.

Coğrafya

Konum

Mardin ili Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümü'nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur. Güneyinde Suriye, batısında Şanlıurfa ili, kuzeyinde Diyarbakır ve Batman illeri, kuzeydoğusunda Siirt ili ve doğusunda Şırnak ili bulunur.

İklim

İl genelinde karasal iklim özellikleri görülmektedir. Kış ayları soğuk geçmektedir. Yaz aylarında güneyden gelen çöl iklimi etkisi altında olduğu için kurak geçer.İlde ölçülen en yüksek sıcaklık 42,5 (31 Temmuz 2000) ilde ayrıca Türkiye sıcaklık rekoru kırılmıştır(48,8 Mardin,Kızıltepe) ilde ölçülen en düşük sıcaklık -14,0 (22 şubat 1985) ayrıca bölge ilkbahar yaz gibi çöllerden gelen toz taşınımı etkisi altına girer. Derik, Nusaybin ve Savur ilçelerinde Akdeniz iklimi özellikleri de görülür. Ortalama en yüksek sıcaklık 35.3° derece ile Temmuz ayında, ortalama en düşük sıcaklık 0.7° derece ile Ocak ayında görülür.

Ekonomi

Ekili tarım alanları, Güney Mardin

Geleneksel ekonomi yapısı tarım, çiftçilik, hayvancılık ve ticarete dayalıdır. 2001 yılına göre ildeki iktisadi faaliyetlerin %66,8'i tarım, çiftçilik ve hayvancılık alanlarında gerçekleşmiştir.Suriye sınırındaki organik tarıma elverişli topraklar mayınlı olması nedeniyle Mardin ekonomisine katkı sağlamamaktadır.Tarımdan sonraki en önemli sektörü devlet hizmetleri oluşturmaktadır. 2001 yılına göre ilde kişi başına düşengayri safi yurtiçi hasıla 983 Dolardır.

İlde "Mardin Serbest Bölgesi" ve "Mardin Organize Sanayi Bölgesi" adlarında üretim ve sanayi bölgeleri bulunmaktadır. Bölgenin en önemli projesi olan Güneydoğu Anadolu Projesi'nin tamamlanamaması nedeniyle tarım ürünlerine dayalı sanayi gelişmemiştir. Sanayinin toplam gelir içindeki payı %5,5'tir.

İlde kültür turizmi, inanç turizmi imkânları olmasına karşın Mardin ekonomisinde önemli bir yere sahip değildir.

Nüfus

1960'lı yıllarda şehre göç başlamış ve kır nüfusu oran olarak azalmaya başlamıştır. 1990 yılında dört ilçenin komşu illere bağlanmasıyla nüfus %14,4 oranında azalmıştır. 2000 nüfus sayımında ilk defa kır nüfusu, kent nüfusunun gerisinde kalmıştır. Bunda en önemli etkenler ekonomik kaygılar ve 90'lı yıllarda başlayan terör faaliyetleridir. Güvenlik kaygıları nedeniyle hem ildeki kırsal kesimlerden, hem de diğer illerden Mardin şehrine göç hereketleri başlamıştır.

Şehir nüfusu oranı %57, kırsal nüfus oranı %43'tür. Nüfusu en yüksek ilçeler sırasıyla Kızıltepe, Merkez, Nusaybin ve Midyat'tır. Genç bir nüfus yapısına sahiptir. 2000 yılına göre 15 yaşın altındaki nüfusun oranı %44,8'dir.

Türkiye'deki en farklılaşmış nüfusa sahip illerinden biridir. İlde Kürtler,Hıristiyan Süryaniler, Sünni Araplar,Türkler, Yezidiler ve Ermeniler yaşamaktadır.  Zaman içinde Süryani ve Yezidi nüfusu göçler sebebiyle azalmıştır. Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta Mardin ve Midyat bölgesinde az sayıda Süryani yaşamaktadır. Bölgede birçok Süryani Manastırı ve Kilisesi vardır: Deyrulzafarân Manastırı, Mor Gabriel, Mor Yakub ve Meryem ana Kilisesi.

Yönetim

Yerel yönetim Mardin, 2011 Türkiye genel seçimleri'ne göre Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde altı milletvekili ile temsil edildi. Milletvekillerinin üçü Adalet ve Kalkınma Partisi adayı, üçü bağımsız olarak seçildi.Daha sonra Demokratik Toplum Partisi'ne geçen bağımsız adaylardan Ahmet Türk'ün milletvekilliğinin düşmesinin ardından, Mardin'i beş milletvekili temsil etmektedir.

1990 yılında Cizre, Silopi ve İdil ilçeleri Mardin'den ayrılarak yeni il olan Şırnak'a, Gercüş ilçesi ise Batman iline bağlanmıştır. Bu değişiklikler sonucu ilin yüzölçümü %30 daralmış ve Şırnak'a bağlanan ilçeler nedeniyle Mardin'in Irak ile sınırı kalmamıştır.

Mardin'deki ilçe sayısı 9, belediye sayısı 31, köy sayısı 579'dur.

Artuklu Dargeçit Derik Kızıltepe Mazıdağı

Midyat Nusaybin Ömerli Savur Yeşilli

Altyapı

Ulaşım

Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinden geçen doğu-batı yönündeki D-400 karayolu, ildeki en önemli karayoludur. Şanlıurfa ve Şırnak illerinden bu yolla ulaşılabilir. Şehir merkezine 20 km uzaklıktaki Mardin Havaalanı'na Türkiye içi tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir.

Sağlık

Mardin ilinde Sağlık Bakanlığı'na bağlı 11 hastane bulunmaktadır. Mardin şehir merkezinde Mardin Devlet Hastanesi, Mardin Kadın Doğum ve Çocuk Hastanesi ve Mardin Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi bulunmaktadır. Derik ilçesinde Derik Devlet Hastanesi, Dargeçit ilçesinde Dargeçit Devlet Hastanesi, Kızıltepe ilçesinde Kızıltepe Devlet Hastanesi,Mazıdağı ilçesinde Mazıdağı İlçe Hastanesi, Midyat ilçesinde Midyat Devlet Hastanesi, Nusaybin ilçesinde Nusaybin Devlet Hastanesi, Ömerli ilçesinde Ömerli İlçe Entegre Hastanesi, Savur ilçesinde Savur İlçe Entegre Hastanesi sağlık hizmeti sağlamaktadır. Özel kurum olarak Mardin şehir merkezinde 1 hastane hizmet vermektedir.

Eğitim

Diyarbakır yolu üzerinde, Mardin şehir merkezinde yer alan Mardin Artuklu Üniversitesi 2007 yılında kurulmuş ve 2007-2008 döneminde eğitim öğretime başlamıştır.

Kültür ve sanat

Etkinlikler

• Mardin Film Festivali

Müzeler

• Mardin Müzesi
• Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi

Camii ve medreseler

Mezopotamya vadisi önündeUlu Camii

• Latifiye Camii
• Melik Mahmut (Savurkapı) Camii
• Eminüddin Medresesi
• Harzem Medresesi
• Hatuniye Medresesi
• Sultan İsa Medresesi (Zinciriye Medresesi)
• Sultan Kasım Medresesi ve Kümbeti
• Şehidiye Medresesi
• Ulu Camii
• Zairi Camii
• Zeynel Abidin Cami
• Koçhisar Camii (Kızıltepe Ulu Camii)

Manastırlar ve kiliseler

Deyrulzafarân Manastırı

• Mor Behnam Kilisesi (Kırklar), Mardin şehrindedir.
• Meryemana Kilisesi, Mardin şehrindedir.
• Mor Yusuf Kilisesi (Surp Hovsep), Mardin şehrindedir.
• Mor Efrem Manastırı , Mardin kent merkezindedir.
• Mor Petrus - Mor Paulus Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
• Mort Şmuni Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
• Surp Kevork Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
• Mor Hürmüzd Keldani Kilisesi , Mardin kent merkezindedir.
• Mor Mihael Manastırı , Mardin kent merkezinin güneybatısındadır.

• Deyrulzafarân Manastırı, şehir merkezine 5 km. mesafededir. Milattan önceki dönemlere ait bölümleri olmakla birlikte, dördüncü yüzyılın sonlarında yapıldı. Geçmişte farklı isimlerle, 15. yy'dan günümüze ise Zafaran olarak bilinen manastır 1293-1932 yılları arasında Süryani Patriklik merkezlerinden biriydi.
• Deyrulumur Manastırı, Midyat ilçesi, Yayvantepe köyü yakınlarındadır. 397 yılında yapılan manastır, tarih boyunca dört farklı isimle anıldı. 615 yılından 1049 yılına kadar Turabidin Metropolitlik merkezi olan manastır, bu sıfatını 1915 yılına kadar korudu.
• Mor Yakup Manastırı, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Meryemana Manastırı, Midyat, Mardin ilçesinin Anıtlı köyündedir.
• Mor Dımet Manastırı, Savur ilçesinin Dereiçi köyündedir.

Kaleler

• Mardin Kalesi
• Kız Kalesi (Kalat’ül Mara-Lorna Jurek), Merkez ilçeye bağlı Eskikale köyündedir
• Erdemeşt Kalesi
• Arur Kalesi
• Dara Kalesi (Daras Anastasiupolis), Merkez ilçeye bağlı Oğuz köyündedir.
• Rabbat Kalesi, Derik ilçesine bağlı hisaraltı köyündedir.
• Dermetinan Kalesi, Mazıdağı, Mardin ilçesine bağlı Gümüşova köyündedir.
• Zarzavan Kalesi (Sammachisacane), Mardin, Diyarbakır yolu üzerindedir.
• Savur Kalesi, Savur ilçesi merkezindedir.
• Aznavur Kalesi, Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Rahabdium Kalesi (Hafemtay), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Merdis Kalesi (Marin), Nusaybin ilçesi merkezindedir.
• Haytam Kalesi (Turbdin - Dimitriyus) Nusaybin ilçesindedir.
• El Nıhman Kalesi, Yeşilli ilçesine bağlı Bülbül köyündedir.

El sanatları

Gümüş İşciliği, Telkârî

• Telkârî
• Taş İşlemeciliği
• Bakırcılık
• Ahşap Oymacılığı
• Semercilik
• Bitkisel Sabunculuk
• Ev Şarapçılığı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. kanun no 6360 Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014.
2. devlet meteoroloji genel müdürlüğü Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
3.  Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
4. ^ Aydın, Abdürrauf. "İktisadi Açıdan Bölgesel Düzensizlik: Mardin İli Örneği". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. ss. 309. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2010.
5.  Türkiye İstatistik Kurumu. 2001. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
6. ^ Günal, Veysi (2006). Ankara Üniversitesi. Scientific Commons. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2010.
7. 
   
8. ^. Tüik. 2007. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
9. ^ ["Türkiye Büyük Millet Meclisi 23. Dönem Milletvekilleri Listesi"]. TBMM. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
10. ^Mardin devlet hastaneleri. Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.
11. ^Mardin Özel Hastaneler. Mardin Sağlık Müdürlüğü. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2010.